Koning Albert 

Zojuist iemand de voormalige Vice-President Institutional Sales van de Deutsche Bank in New York horen kenschetsen met de woorden: 'wel goed Engels'. Wel goed Engels - zelden werd Maxima, prinses en econome, want over haar ging het, zo denigrerend weggezet. De stupiditeit! O nee, moeilijk woord - een beetje dom, moet je zeggen. 

Wat was er aan de hand? De prinses is onlangs voor tv-zender Al Jazeera geïnterviewd door de vermaarde talkshowhost Riz Khan, die trouwens ook verdomd goed Engels spreekt. Onderwerp van gesprek was micro-krediet, dat, zo opperde Khan (de reportage is te zien op YouTube), in deze financieel moeilijke tijden wellicht nog perspectief kan bieden aan de armen, die immers ook lijden onder de crisis. RTL Boulevard had het ook gezien, maar geen woord over de inhoud, ze was zenuwachtig, dat kon je zien, en dáár ging het om. Ach, weet zo'n Albert veel. Zoveel ervaring zal hij toch ook weer niet hebben, met het internationale zakenleven. Al buen callar llaman Sancho. Zoek dat maar eens op Albert. Goed voor je Engels. 

Dierenleed

Verbijsterende dingen gezien, afgelopen kerstweek. Zo blijken BN'rs over alsmaar meer talenten te beschikken: behalve schoonschaatsen, ballroomdansen, koken en liedjes kwelen springen ze nu ook door brandende hoepels. Nog even en ze besturen het land. En waarom ook niet: geef zo'n BN'er (wij dachten aan Beau) een zak geld, trommel tien banken op die elk een mooi praatje houden en moge de beste winnen. De rest hef je gewoon op, zo simpel is het. Idols Pecunia. Wouter Bos wint er zetels mee, maar Beau kan dat vast net zo goed. Die springt zo de gracht in, die durft!  

Maar het was voor een goed doel (de Stichting KidsRights). En bovendien háált het het niet bij wat we zagen in de documentaire Dierenliefde (2e Kerstdag, ned2), over 'het grootste dierenziekenhuis van Europa'. Nu weten we dankzij een heel decennium Man bijt Hond (hulde, hulde), waarin dagelijks op willekeurige adressen wordt aangebeld, allang dat Nederland bestaat uit uit één groot rariteitenkabinet, maar soms valt je de bek toch nog open. Dierenziekenhuis?? Grootste?? Sic. Blijkt in Nederland te staan, want nergens anders zijn ze zo gek. En nergens anders ook kun je uit de mond van een dierenarts, die onderwijl een bibberend tekkeltje aait, zijnde de patiënt, die aan kanker lijdt, de volgende woorden optekenen: 'we kunnen met chemotherapie beginnen maar ja, de kosten hè. Dan moet u toch denken aan zo'n 900.000 euro.' De volgende stap is een volledige ziektekostenverzekering voor elke hond, kat of kanariepiet. 

De vorige dag was dus dat Kerststerrencircus, om geld op te halen voor kinderen die niet eens naar school kunnen, laat staan dat ze een huisdier zouden hebben. Ze weten waarschijnlijk niet eens wat dat is. 

Eindejaarslijstjes

En wat als er nou geen beste boek wás? Geen mooiste film, geen beste programma, niks best, maar alleen middelmatigheid? Kan niet, bestaat niet. Wie afgelopen jaar geen hoogtepunten had, heeft dat gewoon aan zichzelf te danken en is a: überhaupt niet van de bank af geweest, b: cynisch, c: blasé, of d: alles tegelijk. In dat geval is er weinig hoop.   

Mooiste film: Stellet licht(.com). Alleen al dat openingshot. Beelden uit deze film komen nu, bijna een jaar later, nog steeds af en toe boven.  

Mooiste boek: De laatste wildernis, Robert Macfarlane. De auteur maakt ervaringen bewust die we allemaal wel eens hebben gehad, al wandelend in de natuur, maar waar je eigenlijk niet bij stil staat. Macfarlane doet dat wel, en het resultaat is betoverend. Het belang van eindeloze vergezichten, om maar wat te noemen, staat voortaan in mijn geheugen gegrift. 

Mooiste muziek: Divinire, Ludovico Einaudi (www.einaudiwebsite.com). Filmische, prachtige solopianomuziek. Niet nieuw deze cd, wel nieuw voor mij.

Mooiste programma: The Thirties in Colour, BBC4 en In Europa, VPRO. Twee pareltjes die het verleden springlevend maken dankzij nieuwe beelden en nieuwe verhalen over oude gebeurtenissen.

Mooiste televisiemoment: Opening Olympische Spelen in Peking. Traantje weggepinkt in stroom van heftige gevoelens die elk om voorrang streden bij het zien van een show die én prachtig was, én doodeng vanwege de militaire precisie ervan. Plus de wetenschap dat iedereen helemaal is stukgedrild om zover te komen en dat er zelfs mensen de gevangenis voor in zijn gegaan - omdat ze protesteerden tegen het afbreken van hun huis voor de Spelen, bijv. Zodat dat Vogelnest er kon komen, het stadion van Herzog en Meuron. Ongelooflijk mooi, ja, maar gebouwd op dwang en geweld. Kunnen ze het nog zo leuk uitlichten, in blauw en rood, je blijft het zien. Al is het maar in gedachten.

Australia

Baz Luhrmann's Australia is één lange ode aan Hollywood, en dan met name aan grootse, epische melodrama's zoals Gone with the Wind. Films over grote thema's, vol smachtende blikken, staren in eindeloze verten en aanzwellende muziek. Grenzend aan kitsch en er soms ook heerlijk in rondwentelend, als een varken in de modder, maar nooit zonder dat de oprechte filmliefde van de maker voelbaar is. Luhrmann houdt van film, en dan vooral van film als entertainment - wat iets totaal anders is dan bijvoorbeeld de Europese cinema, maar hij staat wat dat betreft in een lange, respectabele traditie. Australia biedt ouderwets, avondvullend topvermaak, dat je raakt en doet lachen, zij het om wat er gebeurt, zij het om wat die gekke Luhrmann nu weer voor trucs uit z'n hoge hoed tovert. Dat zijn film niet één nominatie kreeg bij de Golden Globes, die als graadmeter gelden voor de Oscars, moet een klap in zijn gezicht zijn. Nominaties voor regie, vrouwelijke hoofdrol (Nicole Kidman) en camera zouden zeker verdiend zijn. Maar geen nominatie voor de dertienjarige aboriginal Brandon Walters, die als het geadopteerde aboriginalzooontje van Kidman de show steelt ? Crikey! Dat is een blunder van formaat.

Showtje

Een enorme aantrekkingskracht heeft het, zo'n show van Marco Borsato, gisteravond op tv bij RTL4. Wit Licht, zelfde titel als de film over kindsoldaten die onlangs uitkwam, waarin Marco de hoofdrol speelt. En, niemand die het hardop zegt maar het is natuurlijk zo, waarin Marco een hele hoop van zijn eigen centen heeft gestoken. 

Al na een paar minuten wordt je enthousiast en wil je nog maar één ding: altijd maar blijven meezingen met Marco, er deel van uitmaken, meedeinen op zo'n lief liedje over een klein meisje dat te snel groot wordt. Hij is ook zo echt hè, Marco, je gelooft hem, en de emoties die hij toont op het podium. Dat hele Wit Licht verhaal maakt hem nóg sympathieker, want je kunt daar over zeggen wat je wilt, hij doet het toch maar, hij zet zich in. Marco heeft geen dubbele agenda, geen diepere laag. Het is wat het is. Net als de liedjes: nergens een dissonant te bekennen.

Maar dat is ook precies het probleem. De eerste euforie slaat al snel om in, ja, in verveling.  

De spanning dan maar gezocht in de shots van de nieuwe vriend van Linda, de toetsenist van Marco. Hij bewoog! Zou 'ie dan toch ballen hebben? Twijfels dienaangaande waren namelijk gerezen na het zien van een fotoreportage een paar maanden geleden in Linda's eigen blad. Zij in een dure jurk, hij er naast, bleek en bloot op z'n geruite boxershort na. Een accesoire, meer was het niet.  

Dictee 

Negentien fout. Het waren er eerst zeventien maar ik had twee woorden stiekum verbeterd (vroegeenentwintigste-eeuwse en laatmiddeleeuwse). Ben je 44, doe je nog van dit soort kinderachtige dingen. Tsja, zou Martin Bril zeggen.

Nee, eschatologische Mariaheiligdommen vol getonsureerde monniken die lijden aan weltschmerz, daar heb je mij niet mee. Katholiek opgevoed, hè. Ecclesiastische lowbudgetkloosters, geen punt. Maar verbindingsstreepjes, wel of geen hoofdletter en nog een héleboel andere dingen, oe.   

Opmerkelijk trouwens, al die religieuze termen. Driekwart daarvan zegt ons niks meer en zo schetste dit dictee een verdwenen wereld. Religie mag dan terug zijn op de (globale) agenda en in de krantenkoppen, in ons collectieve geheugen zakt het steeds verder weg. Daar helpt geen rozenhoedje tegen. 

Lévi Weemoedt over liefde

December, kersttijd. Op het bureau van de dichter, bekend van zijn legendarische gevoel voor zwartgallige humor, staat een prachtige doos met kerstballen, bedrukt met gedichten. Ze zijn te koop in de winkel. Die van hem is zwart, hoe kan het ook anders, en de tekst luidt: 'Hoe dichter bij de kerst, hoe kribbiger zij werd'. Dat is nou wat er van mijn dichtkunst is geworden zegt hij. Een kerstbal. 

Maar over de liefde is hij serieus. 'Liefde is dat iemand je mogelijk maakt. Liefde is die ene stem, waarop je altijd wacht. Zonder liefde zijn wij echt geen klote. Als je uit het raam kijkt, en je hebt de liefde niet, dan zie je niks. Alles is grauw, leeg. Maar heb je de liefde, dan smaakt alles, alles vibreert, alles is goed. ' Zeven jaar lang gaf Weemoedt Nederlandse les aan gedetineerden. Het is het meest liefdevolle werk dat hij ooit heeft gedaan, zegt hij.

(lees het hele interview met Lévi Weemoedt in Over liefde gesproken, Uitgeverij Archipel, verschijnt mei 2009) 

Berlijn 1937, in kleur (2)

In Europa heeft vaak bijzondere ooggetuigen, maar ze komen in razend tempo voorbij en dat is jammer. The Thirties in Colour (BBC4, schreef er al eerder over) neemt wel de tijd en vertelt uitgebreid de verhalen van enkele welvarende Amerikanen die eind jaren dertig op vakantie gingen naar Duitsland. Idioot? Nee, per cruise naar Europa, dat was in trek, dat dééd je. Voor de Spelen was Berlijn namelijk schoongeveegd, van bedelaars, armen en joden maar ook van anti-semitische borden en leuzen, dus je zág niks en voor dat Berlijn maakten reisbureau's reclame. Daarna keerde het anti-semitisme natuurlijk terug, verhevigd. De joodse familie Herz uit Brooklyn was toen al onderweg, mét kleurenfilm in de camera. Parijs, Berlijn en Polen zouden ze aandoen, dat laatste voor familiebezoek. Daar scharrelt opa op zijn Poolse erf, en de dochters Herz uit Brooklyn zijn in de weer met een kalfje. Het gewone leven, nog nét voor het werd uitgeroeid en verwoest. De hele uitzending is van onschatbare waarde en doet je huilen en lachen tegelijk (vrolijk bekkentrekkende jongens in Joods Warschau, gezellig volle terrassen in Parijs) maar dat Berlijn, vergeven van de knalrode banieren...Van alle gevels en in iedere straat, overal die enorme lappen vlammend rood. Alomtegenwoordig, megalomaan, onontkoombaar. 

www.bbc.co.uk/pressoffice/proginfo/tv/wk29/feature_thirties.shtml

Simon Vinkenoog

Amsterdam, donderdag 11 december, 12 uur: ik bel aan bij het huis van Simon Vinkenoog en Edith Ringnalda. Ze zijn al meer dan 20 jaar samen. Trappen op, en dan: een warm onthaal en sfeer en gezelligheid in een woon- annex werkkamer bekleed met boekenkasten en versierd met kunst. Op een elegant bankje voor het raam, met uitzicht op het Amstel Hotel en omringd door stapels krantenartikelen en tijdschriften, zit Simon. Tachtig, vitaal, bij de pinken en volop aan het werk en aan het optreden. Onlangs verscheen zijn verzameld werk, 1232 bladzijden poëzie. Met een breed armgebaar wijst hij naar de majestueuze eettafel die bedekt gaat onder stapels papieren. 'Ik ben met van alles bezig, zoals je ziet'. Ik kom voor een interview, we gaan het over de liefde hebben. 'Ik steek er altijd een jointje bij op', zegt hij en voegt de daad bij het woord. Er komt koffie en dan: een enorm kabaal. Schuin tegenover het Amstel wordt de glasbak geleegd. Hij staat op en Edith ook, en dan sta ik ook maar op. 'Van het hotel zeker', zeg ik. 'Niet alleen hoor. Ook van ons', zegt Simon vergenoegd. Met z'n drieën staan we te kijken hoe beneden honderden wijnflessen gelost worden. Zwijgend en een beetje plechtig. Daar wordt een stuk gezelligheid afgevoerd. Een melancholiek moment in het huis van de oude dichter. 

Haar

Wat ook maar eens afgelopen moet zijn, is die rare afkeer van harigheid. Lichaamshaar is het nieuwe taboe, kaal een nieuw geloof en afvalligen worden met afgrijzen bekeken. 

Wat is dat toch van deze tijd? Aan de ene kant kan de vrouwelijkheid niet genoeg benadrukt worden - de hakken zijn die lang niet zó hoog geweest, vijftien centimeter is niks - aan de andere kant moeten we er allemaal uitzien alsof we nog in het pre-puberale stadium verkeren.  

Ik zeg: vrouwen aller landen, laat groeien dat pruikje. Denk aan Courbet. Wat zou diens l 'Origine du Monde zijn zonder haar? De oorsprong van de wereld is een geheimzinnig iets. En niet een kale bedoening die met één blik in kaart gebracht is.  Dat begreep Courbet in 1866 al. Nou wij nog.

Taart

Appel-, rijst-, citroen-, en chocoladetaart, ik heb het allemaal gegeten en ook allemaal in de tijdsspanne van 24 uur. Tel daarbij nog op: één glas prosecco en één (nou ja, een half) glas Chateau Margaux à 9, 50 (dit i.p.v. vermelding van het jaartal dat ik ben vergeten maar de prijs zal toch ook wel wat zeggen over de kwaliteit. hoop ik.) en het aantal calorieën dat ik aldus naar binnen heb gewerkt loopt in de duizenden. Dit overigens geheel in tegenstelling tot mijn banksaldo.
Gisteren namelijk vierenveertig geworden. En. Eerlijk zeggen? Dure oogcrème gekocht (vandaar saldo). Nee, sinds een jaar of 4 komt dat nieuwe jaar er niet meer helemáál bij zonder slag of stoot. Zo verruimt zich jaarlijks rond deze tijd op miraculeuze wijze mijn beautybudget. Ja, ik ben een believer en het voelt goed, om moeite aan jezelf te besteden.
Aan de andere kant: daar blijft het ook bij. Niet wakker gelegen, geen zorgen gemaakt noch last gehad van nostalgisch terugkijken. En waarom ook? Zolang er vrouwen zijn van vijftig zoals Madonna is er hoop. We hoeven niet en masse in haar te veranderen en aan de kabbala en de bokstraining. Maar met denken dat er toch geen redden meer aan is en alles dan maar laten hangen, houd je jezelf ook voor de gek. Mijn tip: hang thuis haar foto boven je bed. En denk dan aan de volgende regel van de grote poëet M. Jagger: Time is on our side. Yes it is.

Sonja 

Als de betere evenknie van Brigitte Bardot op leeftijd, zo ziet Sonja er nu uit. Mooi, elegant en godzijdank geen spoor van een flatscreen, zoals een gebotoxed voorhoofd tegenwoordig schijnt te heten. Ze was er weer even, vanavond in DWDD, ter gelegenheid van de compilatiedvd die morgen verschijnt met hoogtepunten uit haar televisiecarièrre. Wat een interessant gezicht heeft ze, en wat zou ik daar graag iedere week - maand is ook goed hoor als u het een beetje rustig aan wil doen - een uurtje naar willen kijken. Want ik wil weten wat zíj vindt, van Vogelaar, kredietcrisis en de wonderbaarlijke wederopstanding van Britney. Omdat ze al zo lang meegaat, omdat ze ervaren is en inhoud heeft. 

Maar dat kan niet, want bij de Nederlandse televisie zijn ze in de bekrompen veronderstelling dat jong alles is, en oud niets. Waarom toch? Omdat de camera genadeloos is? Nou én? Over het wegennet in de kop van Jan Mulder hoor je ook niemand. Toegegeven, dat is een man, ander verhaal. Maar waarom eigenlijk? Vast staat: zolang geen vrouw op tv of in de film nog rimpels heeft, schiet het niet op. Gooi nou gewoon een stel oude wijven op dat scherm die wat te vertellen hebben en in een wip ben je er dan weer aan gewend dat oudere mensen er ook, uh ouder uitzien.  

Programma-idee: de Raad der Wijzen, talkshow waarin vier, vijf oudere prominenten in wisselende samenstelling aan tafel de week doornemen. Met Hans Wiegel, Sonja Barend, Henk Hofland, Wim de Bie, Hanneke Groenteman en Emma Brunt, om er maar een paar te noemen. Maar dan niet op z'n Max', want daar denken ze dat oud gelijk staat aan traag, maar snel, vurig en rumoerig. 
Naar het schijnt is inhoud aan een bescheiden comeback begonnen. Althans, bij de VPRO hebben ze onlangs plechtig verklaard dat 'ie terugmoet. Dat is mooi. Je moet ergens beginnen, ook al zien de dingen er nog zo hopeloos uit. Hoe dan ook, voor straks: lekker slapen, en morgen gezond weer op. 

In kleur

Het verleden is in zwart-wit - vraag me niet waarom, je realiseert je pas dat het zo is bij het zien van vroege kleurenfilms. Daarvan zijn er maar weinig, maar toch steeds meer, gek genoeg. Zoals de bijzondere afleveringen afgelopen jaren van het geschiedenisprogramma Andere Tijden met amateur kleurenfilms van Nederland in de jaren dertig en vijftig. Zo fris als het er allemaal uitzag: de nog lege straten met een enkele auto, het groen van de bomen, de rode lippenstift van de vrouwen. 

Harry Wright, een Amerikaanse rijke industrieel met een passie voor film, trok in de jaren 30 de wereld over en filmde overal inheemse stammen en gebruiken. Hij loopt door de kashba in Marakech, schudt boomlange Masaïmannen de hand en in Mexico filmde hij 'unknown indian tribes'. In The Thirties in Colour (BBC4) is Wrights werk te zien, samen met andere bijzonder materiaal. Veel van wat je er in ziet is nu van de aardbodem weggevaagd. 

Wat opvalt is het niets-aan-de-hand muziekje dat Harry er onder zette. Voor hem waren die mensen met hun rieten rokjes iets waar hij zichzelf en zijn vrienden mee kon verbazen. Het was vermaak, van een soort die nu allang is uitgestorven. Van ver voor de politieke correctheid en het collectieve schuldgevoel waaronder Westerlingen tegenwoordig gebukt gaan als het gaat om Afrika en verre stammen. Een andere wereld.

ps: 9 december is de laatste, met amateurbeelden van Berlijn vol rode swastika's.

Piet Hein

Soms zie je grote veranderingen aan kleine dingen. Een reclamespot bijvoorbeeld, die begint met de woorden 'Wij Nederlanders'. Nog geen tien (vijf?) jaar geleden was dat ondenkbaar. 'Wij Nederlanders zijn een gedreven volk' vervolgde de spot, van een energiebedrijf. O ja? 

Wie of wat wij zijn wordt momenteel met koortsachtige nijver vastgelegd in boeken en tv programma's: De geschiedenis van Nederland is net afgelopen, Nederland in twaalf moorden loopt nog tot eind december. En overal komen canons van. Van Nederland op zich (in 50 vensters) tot de Nederlandse poëzie (in 100 onontkoombare gedichten, van Komrij) en de Nederlandse kunst (Dit is Nederland in 80 meesterwerken). Allemaal aansprekende no nonsense titels zijn het. Helder, duidelijk, fris - in die sfeer. Eén stap verder en je zit bij Trots op Nederland, de gebakken lucht van politica Rita Verdonk. 

Ja, een beetje eng is het wel, al dat genederlands. 

'Piet Hein, Piet Hein, zijn naam is klein, zijn daden bennen groot' zong je vroeger als kind. Geen idee wat het betekende en dat gaf niks. Een tijd geleden waren die Piet en de zilvervloot uit dat liedje ineens deel van iets dat VOC-mentaliteit heet. Hoor je weinig meer van.